Hamstervoer invriezen goed?
Hamstervoer invriezen, is dat goed? Dat is de vraag die ik naar aanleiding van de blog over de meelmijt veel gesteld krijg. Om deze vraag te beantwoorden heb ik contact opgenomen met enkele experts op het gebied van voeding en de Wageningen Universiteit geraadpleegd.
Waarom zou je hamstervoer willen invriezen?
Zaden die in de diepvries worden bewaard moeten een temperatuur bereiken van minstens – 18˚C en een optimale lage luchtvochtigheid. Bacteriën en schimmels worden niet gedood in de diepvries en tijdens het ontdooien kan, door vocht en temperatuur juist schimmelvorming ontstaan. Schimmelvorming in zaden is heel lastig te zien. Door de lage temperatuur in de diepvries kan de buitenste schil van het zaad barsten, tijdens het ontdooien kan vocht via deze weg in het zaad terecht komen en schimmel gaan vormen. De dieren eten de zaden op en kunnen hier ernstig ziek van worden en zelfs dood gaan.
Gespecialiseerde Zaadhandel zegt het volgende
Het is niet normaal om zaden in de diepvries te bewaren, deze kunnen gaan schimmelen en rotten bij het ontdooien. Dit is niet de normale gang van zaken en wij raden het ten zeerste af om te doen.
De belangrijkste reden om hamstervoer in de diepvries te bewaren zijn parasieten, zoals mijten, daar zijn we bang voor, maar ook larven en motten, kortom ongedierte in het voer. Toch hoef je daar niet zo bang voor te zijn. Als je hamstervoer koopt dat volgens de richtlijnen is samengesteld door een officiële voedselproducent, zoals: BunnyNature, Supreme, Beaphar, Vitakraft, Witte Molen etc. dan zit daar vrijwel nooit ongedierte in. De voeding is namelijk op natuurlijke wijze (bijvoorbeeld d.m.v. een CO2 behandeling, zie onderstaande video) behandeld tegen micro-organismen. Met Mixerama en JR Farm willen nog weleens voermotten meereizen, al heeft Mixerama tegenwoordig een nieuw systeem om dit tegen te gaan. De winkelier moet hier alert op zijn en de voeding waar motten inzitten verwijderen uit het assortiment naar mijn mening. In een aparte blog zal ik ingaan op de voermot en hoe je deze het beste kunt bestrijden. De voermot is geheel onschuldig, de larven zijn zelfs een lekkere eiwitbron voor je hamster 🙂
Kies je voor voeding die je zelf maakt of die niet behandeld is en wil je toch voeding invriezen zorg er dan voor dat de voeding na het ontdooien binnen 4 dagen opgegeten wordt, in ieder geval de portie die je hebt ontdooit anders bestaat de kans dat de eitjes al uitkomen.
Gelegde eieren komen na ongeveer 4 tot 10 dagen uit in de zomer, in de winter zal dit ongeveer 3-4 weken duren in verband met de lagere temperaturen. Na het uitkomen gaan de larven direct op zoek naar een eiwitrijke voedselbron zodat ze zich kunnen vol eten en zich kunnen ontwikkelen tot een mot, waarna ze paren en de cyclus opnieuw begint.
Parasieten doden in de vriezer?
Uit onderzoek blijkt dat je het voer een week lang in de vriezer moet leggen met een temperatuur van -20°C of lager om mijten/motten/parasieten te doden. Dat halen de meeste vriezers niet en dan moet het voer nog ontdooit worden, waardoor een geheel ander proces in werking treed. Bij deze temperaturen gaan de eitjes niet dood. De eitjes komen uit als de omstandigheden weer gunstig zijn, dus boven de 23°C en een hogere luchtvochtigheid van 70% en hoger. Door het voer een week lang in de vriezer te doen met -20°C gaan alleen de volwassen dieren dood, de eitjes blijven bestaan en wachten rustig af totdat het weer gunstig is om uit te komen.
Onze vriezers thuis gaan vaak niet verder dan -15°C (Miele vriezer). Deze temperatuur zal volwassen parasieten dus niet doden, maar wel het uitkomen van de eitjes vertragen. De eitjes kunnen pas uitkomen bij een temperatuur van boven de 23°C ongeveer. Parasieten, bacteriën en schimmels vinden een warme en vochtige omgeving heerlijk, zodra de voeding aan het ontdooien is, wordt het eerst vochtig en daarna warm, ideaal dus!
Ik moet wel zeggen dat met betrekking tot motten veel verschillende temperaturen worden genoemd, dit heeft deels met de kern temperatuur te maken. De larve en de mot gaan wel dood bij een temperatuur van -15°C.
Wat gebeurt er als je hamstervoer invriest?
De Universiteit van Wageningen meldt: “Invriezen, ontdooien en temperen (opwarmen tot -3°C) brengen vaak onomkeerbare veranderingen in productsamenstelling en -textuur teweeg: ijskristallen die gevormd worden, beschadigen celstructuren en onttrekken water aan het product. Dit leidt tot denatureren van eiwitten en verandert het waterbindende vermogen en de verdeling van water over het product.”
Bij het invriezen van plantaardig materiaal wat niet bewerkt is kunnen de ijskristallen de celwanden beschadigen. Op het moment dat de voeding dan weer ontdooid wordt, loopt de vloeistof uit de cellen (met daarin de voedingsstoffen).
Omdat de voedingstoffen niet meer beschermd worden door hun natuurlijke bescherming (de celwand), komen ze onder invloed van omgevingsfactoren als lucht, licht en temperatuur. Hierdoor kunnen veel voedingsstoffen gaan afbreken en vermindert de voedingswaarde van een product.
Ik heb ook het LICG om een reactie gevraagd in verband met meldingen die ik kreeg van hamsters die zijn overleden, dan wel kaal zijn geworden. Ik heb ook een suggestie gedaan om het bewaaradvies van zaden expliciet in de bijsluiter op te nemen voor de veiligheid van de dieren. Dit is wat het LICG hierover zegt.
Het invriezen van droogvoer lijkt ons in de meeste gevallen niet aan te raden. Het advies is om dit soort voeding droog, koel en donker te bewaren, op verpakte voeding wordt dat doorgaans ook zo vermeld. Bij invriezen en ontdooien ontstaat inderdaad het risico dat er vocht bij het voer komt en dat er bijvoorbeeld schimmels en ander bederf ontstaan, bovendien bestaat de kans dat het bevriezen en ontdooien de kwaliteit van het voer aantast.
Bij voer van een goede leverancier zou het bovendien niet nodig moeten zijn om het voer nog eens in te vriezen.
Of het overlijden en kaal worden van dieren samenhangt met deze manier van voer bewaren en het ontstaan van schimmels, kan ik niet zeggen, dat zou onderzocht moeten worden door een dierenarts. Als er inderdaad schimmels op het voer ontstaan die worden opgegeten dan is dat zeker schadelijk voor de dieren. Benauwdheid, slecht of niet eten, slechte vacht, algeheel niet lekker voelen en overlijden zouden mogelijke symptomen zijn; kaalheid kan wel door schimmels komen maar dat zijn meestal huidschimmels en voor zover ik heb kunnen vinden niet zozeer schimmels die op voer ontstaan. Kaalheid zou echter ook door bv. mijten kunnen komen (daarbij ontstaat dan meestal ook jeuk) of door onjuiste voeding; voedingstekorten, slechte huisvesting en o.a. stress kunnen ook gevoeliger maken voor parasieten, zoals Demodex mijten (waarbij ook kale plekken zonder jeuk ontstaan).
Ik heb enkele fabrikanten om een reactie gevraagd, wat zei ervan vinden als ik hun voeding zou gaan invriezen. Ze geven allemaal aan dat dit absoluut niet nodig is en de voeding niet ten goede komt. Dit zegt Beaphar bijvoorbeeld:
“Het invriezen van de voeding kan de kwaliteit van de voeding verminderen. Wanneer de voeding koel en droog wordt bewaard kunnen wij de voedingswaarden van het product garanderen. Wanneer je het voer in gaat vriezen is de kans aanwezig dat vitaminen verminderen en dat er ijskristallen bijdragen aan het denatureren van de eiwitten. Wij raden het invriezen van voeding daarom af.”
Met betrekking tot hooi heb ik Supreme Nederland en Engeland om een reactie gevraagd en dit was het antwoord:
Het invriezen van een gedroogd product moet worden vermeden, omdat er bij het ontdooien vochtdruppels kunnen ontstaan waardoor het product vochtig wordt en er dus kans is op schimmelvorming.
Zelmixen worden meerdere keren ingevroren
Ik heb begrepen dat zelfmixen bij de zelfmixer standaard in de diepvries worden bewaard. Dat betekend dat de zaden in ieder geval twee keer worden ingevroren – bizar! Ze worden dus bij de zelfmixer ingevroren, vervolgens ontdooit, verzonden en de klant krijg het advies om ze weer in te vriezen. De zaden worden dus minimaal twee maal gevroren en ontdooit. De klant krijg het advies om de zaden na het ontdooien goed te laten drogen. Echter is dat niet mogelijk in huis op kamertemperatuur en wie geeft de klant de garantie dat de zelfmixer dit zelf goed heeft gedaan, dus voor de verzending van de zaden eerst goed drogen?
Conclusie met betrekking tot het invriezen van hamstervoer
Parasieten zijn niet te doden in onze standaard diepvries. Als je toch een diepvries hebt die -20°C kan behalen dan moet het voer een week in de diepvries.
Kies voor voeding die volledig is en goed is behandeld en geen parasieten bevat, dat scheelt een hoop werk en je bent ervan verzekerd dat voedingsstoffen behouden blijven. Het is niet juist dat hamstervoer chemisch wordt behandeld, de fabrikanten moeten zich houden aan strenge EU normen en nog strengere NL regelgeving. Het NVWA houdt hier streng toezicht op. Er zijn tegenwoordig andere manieren om parasieten te doden, zie video hieronder bijvoorbeeld.
Wil je toch zelf voeding mengen en invriezen zorg er dan voor dat de voeding na het ontdooien binnen 4 dagen opgegeten wordt, in ieder geval de portie die je hebt ontdooit anders bestaat de kans dat de eitjes al uitkomen. Daarnaast is het heel belangrijk dat de voeding uit de diepvries heel snel en volledig opdroogt. Er mag dus geen vocht in en op de zaden blijven anders bestaat de kans op schimmelvorming in het zaad. Dit is voor zover ik weet bijna niet te zien.
Het bovenstaande geldt ook voor andere plantaardige zaden, planten en bijvoorbeeld ook hooi.
Heb je parasieten en wil je deze bestrijden bekijk dan de blog over de meelmijt.
Bronnen
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30866222/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31351529/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16025655/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11439224/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10568000/
- LICG
- Voedinscentrum