DIABETES
Wat is diabetes bij hamsters?
Diabetes is een aandoening waarbij het lichaam suikers uit voeding niet (voldoende) kan opnemen, gebruiken en opslaan. Het resultaat is een verhoogd suikergehalte in het bloed, ook wel hyperglycemie genoemd.
Wel of geen diabetes?
Ik krijg veel vragen over diabetes. De angst voor deze aandoening is groot en ik merk dat sommige baasjes te snel conclusies trekken. Niet alle hamsters die symptomen van diabetes vertonen, hebben daadwerkelijk diabetes.
- Veel drinken hoeft niet per se een symptoom van diabetes te zijn; het kan ook een gevolg zijn van een te hoog vezelgehalte in de voeding.
- Een natte onderkant kan duiden op een blaasontsteking in plaats van diabetes.
- Een negatief testresultaat is niet altijd reden tot opluchting, want bij een te karige voeding kan de test beïnvloed worden.
Karige voeding = onbetrouwbare test
Vooral bij Campbelli-dwerghamsters wordt tegenwoordig vaak een zeer karige voeding aanbevolen, waardoor de testresultaten geen glucose meer meten. Deze dieren testen dus negatief op diabetes, maar dat is vaak een illusie. Zodra ze een normale voeding krijgen, testen ze wél positief. Dit ligt niet aan de voeding, maar aan het lichaam van de hamster. Elk gezond lichaam moet in staat zijn om een normale hoeveelheid koolhydraten om te zetten. Als dat niet lukt, is er iets mis met de hamster — niet met het voer. De oorzaak moet worden aangepakt, niet de symptomen gemaskeerd.
Onderzoek bij ratten
Ratten die voeding met een laag eiwitgehalte (10% van de metabole energie) kregen en een koolhydraatvrij dieet volgden, vertoonden hypoglycemie (lage bloedsuikerspiegel) en afwijkende glucosetolerantiecurves.
Wel ketonen, geen glucose?
Soms toont een test alleen ketonen aan. Ketonen komen vrij wanneer het lichaam overschakelt op vetverbranding, bijvoorbeeld bij ondervoeding. Dat betekent niet dat er geen diabetes is — het lichaam schakelt simpelweg over op vetreserves vanwege onvoldoende voeding. Dit wijst alsnog op een verstoorde stofwisseling.
Er bestaat geen speciale voeding voor dieren met diabetes. Alleen een dieet dat individueel is afgestemd op het dier kan werken.
Hoe werkt de suikerstofwisseling?
Hamsters hebben voedingsstoffen nodig om te functioneren. Die halen ze uit vetten (lipiden), eiwitten (proteïnen) en koolhydraten (gluciden). Deze stoffen leveren energie, en dwerghamsters — met hun hoge stofwisseling — hebben veel energie nodig.
Suikerspiegel en insuline
Bij het eten stijgt de bloedsuikerspiegel doordat koolhydraten worden omgezet in glucose. De alvleesklier (pancreas) detecteert deze stijging en scheidt insuline af. Insuline zorgt ervoor dat glucose in de lichaamscellen kan worden opgenomen. Zonder insuline blijft glucose in het bloed.
Insuline:
- Opent de cel voor glucose.
- Zorgt ervoor dat overtollige glucose wordt opgeslagen als vet.
Typen diabetes
Er zijn grofweg vier typen:
- Type 1
- Type 2
- MODY
- Zwangerschapsdiabetes
Een volledig suikervrij dieet bestaat niet. Suikers (koolhydraten) zijn een noodzakelijke energiebron. Zonder suiker sterven cellen.
Type 1 diabetes bij dwerghamsters
Bij type 1 maakt het immuunsysteem plots antilichamen aan tegen de eigen pancreas en vernietigt het de insulinereceptoren (betacellen). De hamster kan dan geen insuline meer aanmaken.
Behandeling:
De enige oplossing is insuline toedienen. Bij mensen gebeurt dit door injecties. Bij dwerghamsters is dit veel moeilijker.
Symptomen zijn o.a. overmatig drinken en plassen, doordat het lichaam probeert de overtollige glucose via de nieren af te voeren.
Type 2 diabetes bij dwerghamsters
Type 2 ontstaat door langdurig verkeerde voeding en/of veroudering.
Het lichaam bouwt geleidelijk weerstand op tegen insuline. Hierdoor moet de pancreas steeds meer insuline aanmaken, tot deze uitgeput raakt.
Het gevolg: chronische hyperglycemie.
Kenmerken van type 2 diabetes:
- Ontwikkelt zich langzaam
- Vaak lange tijd symptoomvrij
- Onomkeerbaar, maar wel te stabiliseren
Symptomen van diabetes bij hamsters
- Veel drinken
- Veel plassen (nat hoekje)
- Snel gewichtsverlies (ondanks goede eetlust)
- Gele, dikke nagels (niet altijd betrouwbaar)
- Eventueel: toename in eetlust
- Test positief op glucose in urine
Een dwerghamster met ernstige diabetes kan tot wel 75 ml urine per dag produceren.
Testen op diabetes
Benodigdheden:
- Glucose-teststrips (bijv. Diastix)
- Schoon plastic bakje (geen schoonmaakmiddelen gebruiken)
Stappenplan:
- Zet de hamster in het bakje en wacht tot hij plast (idealiter ‘s ochtends of ‘s avonds).
- Gebruik een teststrip en dompel deze in de urine.
- Vergelijk de kleur na 30 seconden met de bijgeleverde kleurenschaal.
- Blauw = geen glucose; groen tot bruin = verhoogd suikergehalte.
Behandeling van diabetes type 2
Diabetes type 2 is niet te genezen, maar wél te stabiliseren met:
- Voeding
Kies voor een voeding met een laag suikergehalte, zoals BunnyNature DwerghamsterDroom Expert.
Controleer op ingrediënten zoals melasse, suikerriet, glucosestroop of fructose. - Snacks
Vermijd suikerhoudende snacks zoals fruit en wortel. Kies voor groenten zoals selderij, broccoli of spinazie. - Voedingsstoffen
- Eiwit: 10-15%, bijvoorbeeld meelwormen, vlokreeftjes of zijderupsen.
- Vezels: luzerne, timothy hooi, broccoli, bloemkool.
- Complexe koolhydraten: haverzemelen, volkorenrijst (niet schrappen, maar beperken).
- Beweging
Zorg voor voldoende beweging. Een looprad is essentieel. Beweging helpt insulinegevoeligheid te verbeteren.
Extra: de mandarijn-dwerghamster
Aanvankelijk waren mandarijn-mutaties gezond, maar na verloop van tijd vertoonden veel dieren afwijkend drinkgedrag en testten ze positief op diabetes. Ze bleken bovendien sneller vetopslag te hebben.
Let op met fenegriek
Fenegriek verlaagt de bloedsuikerspiegel en is bijna de enige behandelmogelijkheid voor type 1 diabetes bij hamsters. Het bevat histidine, wat leverschade zou kunnen voorkomen.
Belangrijk: Geef dit niet aan gezonde dieren. Het kan hun bloedsuikerspiegel te veel verlagen.