Diabetes is een aandoening waarbij het lichaam de suikers uit voeding niet (voldoende) kan opnemen, gebruiken en opslaan. Het resultaat hiervan is een verhoogde suikerwaarde in het bloed. Dit wordt ook wel hyperglycemie genoemd.

Diabetes of niet?

Ik krijg veel vragen over diabetes. Ik merk dat de angst voor deze aandoening groot is en dat sommige baasjes soms te snel conlcussies trekken.

Niet alle hamsters die de symptomen van diabetes vertonen hebben ook daadwerkelijk diabetes. Veel drinken hoeft namelijk geen symptoom te zijn van diabetes, maar kan een resultaat zijn van een te hoog vezelgehalte in de voeding. Een natte onderkant hoeft geen teken te zijn van diabetes, maar kan ook blaasontsteking zijn. Een negatief testresultaat is niet altijd reden tot vreugde, want door te karige voeding kan de test beinvloed wroden.

Te Karige voeding = onbetrouwbare test

Vooral bij de Campbellies wordt tegenwoordig een dusdanig karige voeding aanbevolen waardoor testresultaten geen glucose meer (kunnen) meten. De dieren testen dus niet op diabetes, maar dat is in veel gevallen een ilusie! Zodra deze dieren een normale voeding krijgen testen ze wel positief. Dit wordt afgeschreven op de voeding, maar dat is onjuist. Elk gezond lichaam moet een normale hoeveelheid koolhydraten kunnen omzetten. Dat betekend dat alle gezonde hamsters op een normale manier hamstervoer zouden moeten kunnen omzetten in voedingsstoffen die het lichaam kan benutten, is dat niet het geval dan is er iets aan de hand met de hamster niet met het voer! Een aanpak van de oorzaak is hier nodig en niet het verdoezelen van symptomen.

Onderzoek bij Ratten
Ratten die een laag eiwitgehalte kregen (10 procent van de ME), koolhydraatvrije diëten waren hypoglycemisch (te lage bloedsuikerspiegel) en vertoonden abnormale glucosetolerantiecurven

Wel ketonen geen glucose?

Het komt ook voor dat de test alleen ketonen laat zien. Ketonen komen vrij als het lichaam overgaat naar vetverbranding en dat gebeurd als het lichaam te weinig voeding heeft en zijn reserves moet aanbreken. Kort gezegd als een hamster hongerd kun je ketonen op de test zien. Dat is geen glucose, maar dat is nog geen goed nieuws, want dit kan dus door de te karige voeding komen, waardoor je geen glucose kunt meten en het lichaam doro honger zijn vet gaat verbranden waardoor er ketonen vrij komen.

Een speciale voeding voor dieren met diabetes bestaat niet. Er is alleen een dieet mogelijk dat specifiek is afgestemd op het dier (persoonlijk dieet)

Hoe werkt de suikerstofwisseling?

Het lichaam van een dwerghamster heeft voedingstoffen nodig om te kunnen functioneren, deze worden verkregen uit de voeding die we de dieren geven. Een goede gezondheid valt en staat dus met een juiste voeding die is afgestemd op de voedingsbehoefte van de dwerghamster. De voeding bestaat hoofdzakelijk uit lipiden (vetten), proteïnen (eiwitten) en gluciden (koolhydraten -> suikers, zetmeelproducten). Deze elementen leveren het lichaam de energie die het nodig heeft om te functioneren en vergis je niet dwerghamsters zijn zeer actieve dieren met een hoge stofwisseling dus die hebben genoeg energie nodig.

De suikerspiegel

Als een dier eet gaat zijn suikerspiegel omhoog. Dit komt doordat de koolhydraten hoofdzakelijk veranderen in glucose. De pancreas (alvleesklier) merkt deze verhoogde glycemie (suikerwaarde in het bloed) en geeft op zijn beurt insuline af zodat de glucose kan doordringen in de lichaamscellen.

Wat is insuline?

Insuline is een hormoon die het mogelijk maakt dat de glucose kan doordringen in spieren, het vetweefsel en de lever, maar ook in de omzetting van glucose in vet voor een later moment.  Zonder insuline komt suiker niet in de cellen en blijft het dus in het bloed.

Er zijn grofweg 4 typen diabetes: Type 1, Type 2, MODY en zwangerschapsdiabetes.

Een 100% suikervrije voeding bestaat niet, het lichaam heeft altijd suiker (hoophydraten) nodig als energiebron anders verhongerd het

TYPE 1 Diabetes bij dwerghamsters

Bij diabetes type 1 gebeurd iets heel bijzonders. De oorzaak lijkt een ontstekingsmechanisme te zijn waardoor het lichaam opeens en uit het niets antilichamen aanmaakt tegen zijn eigen pancreas en de betacellen aanvalt. Het deel van de pancreas dat zich bezighoud met insuline productie wordt dan juist verwoest. De pancreas kan dan helemaal geen insuline aanmaken en dus helemaal geen glucose meer omzetten in iets bruikbaars.

Als het lichaam van een dier helemaal geen insuline kan aanmaken is de enige behandeling insuline toedienen. De dosis moet exact worden afgestemd op de suikerwaarden en in het bloed maar ook op de aard van de maaltijd. Bij mensen gebeurd dit door enkele malen per dag onderhuids insuline in te spuiten. Bij dwerghamsters is dit vele malen lastiger.

Als er te veel glucose in het bloed is zal het lichaam op andere manieren proberen deze weg te werken. Dit gebeurd dankzij de nieren die het bloed filteren. De grote hoeveelheid glucose belast de dieren behoorlijk en daardoor zien we heel veel drinken en heel veel plassen terug bij dieren met diabetes.

DIABETES TYPE 2 bij dwerghamsters

Diabetes type 2 is zeer nauw verbonden met de voeding. Door langere tijd een verkeerde voeding te geven kan dit diabetes type ontstaan.

Zoals we weten gebruikt het lichaam insuline om glucose om te zetten in iets bruikbaars voor het lichaam. Dit systeem werkt normaal gesproken perfect en zonder problemen, maar als de voeding veel glucose bevat, maar ook door het verouderingsproces, kunnen de cellen in het lichaam geleidelijk aan een weerstand opbouwen tegen insuline.  Het gevolg hiervan is dat de pancreas meer insuline moet aanmaken om de glucose te kunnen omzetten. Dit wordt de pancreas op den duur te veel. Wat je dan ziet is dat de pancreas simpelweg niet meer voldoende (kwalitatieve) insuline kan aanmaken om de suikerwaarden in het bloed te reguleren. Hierdoor ontstaat chronische hyperglycemie oftewel diabetes type 2.

Het vervelende aan diabetes type 2 is dat het heel lang geen symptomen hoeft te geven. Bij een verkeerd dieet wordt het gewoon met de dag een beetje erger totdat het zo erg is dat de symptomen verschijnen en er geen weg terug meer is voor het dier.

Diabetes type 2 is niet te genezen. Het is niet meer terug te draaien. Wel kunnen de symptomen behandeld (verhoogde suikerwaarde in het bloed) worden door met name het dieet aan te passen.

Symptomen van diabetes bij dwerghamsters

• Erg dorst
• Veel urine
• Snel gewichtsverlies

Veel plassen en veel drinken

Overmatig drinken en plassen is wat je in de meeste gevallen ziet. Een van de eerste tekenen van diabetes is overmatig plassen. Je kunt bijvoorbeeld opmerken dat de plashoek voortdurend nat is. Dit overmatig plassen gaat ook gepaard met overmatig drinken en je zal het drinkwater waarschijnlijk vaker moeten bijvullen. Dit is een potentieel teken dat je dwerghamster diabetes heeft. Overigens hoeft veel drinken en plassen niet altijd op diabetes te wijzen, het kan ook duiden op een probleem met de nieren.

Dieren met diabetes zullen ook meer eten. Bij hamsters kan het soms lastig zijn dit op te merken, omdat zelfs gezonde hamsters voedsel hamsteren.

Gewichtsverlies

Hou het gewicht in de gaten. Dieren met diabetes, ondanks meer eten en drinken dan normaal, zullen snel afvallen. Weeg je dwerghamster eenmaal per dag als je vermoedt dat deze diabetes heeft. Als het in korte tijd 10% of meer van zijn lichaamsgewicht heeft verloren, kan dat op diabetes wijzen. Een kleine kanttekening voor sommige dwerghamstersoorten zoals de Russische Dwerghamster, deze kunnen in de winter van nature gewicht verliezen.

Controleer de nagels

Controleer op gele nagels. Dikke gele nagels zijn relatief makkelijk te zien en is vaak een teken van diabetes. Om het dan meteen ingewikkeld te maken, zeggen we er meteen bij dat gele nagels regelmatig ook voor kunnen komen bij gezonde dieren. Vertrouw niet alleen op dit symptoom, maar op alle symptomen bij elkaar.

Test de urine

Test de urine van je dwerghamster op glucose. Je kunt thuis je dier eenvoudig testen met Keto-Diastix-teststrips. Deze kunnen bij ons worden gekocht of bij de plaatselijke apotheek. Het duurt meestal niet langer dan 20 minuten voor een dwerghamster met diabetes om te plassen. Als je hamster niet binnen 20 minuten plast, breng hem terug naar zijn kooi en probeer het later opnieuw.

Hamsters produceren ongeveer 7 ml urine per dag. Een Dwerghamster met zware diabetes kan tot wel 75 ml per dag uitplassen

Insuline & Glycemie

Glycemie is de stofwisseling van suiker in het lichaam. Hierbij wordt gebruik gemaakt van receptoren in de celmembranen en in de hersenen. De glycemie wordt dus geregeld door het hormoon insuline. Als een dier suiker eet wordt dit vrijwel meteen gedetecteerd en krijgt de pancreas een seintje dat het insuline moet aanmaken. Dit zorgt ervoor dat er suiker in de cellen komt. Vervolgens wordt de insuline naar de lever afgevoerd, deze slaat het suiker in de vorm van glycogeen (vet) op.

Elke keer als een dier suiker binnen krijgt wordt er insuline vrijgegeven in de juiste verhouding. Dat betekend hoe meer suiker het lichaam binnenkort hoe meer insuline er moet worden aangemaakt. Insuline is een heel sterk hormoon dat twee belangrijke hoofdfuncties heeft, zorgt dat suiker in de cellen komt en zorgt voor de opslag van niet verbruikte suiker in de vet cellen.

Cellen hebben speciale insuline receptoren die dit hormoon detecteren. Zodra insuline aan de deur staat doet de cel letterlijk de deur voor haar open en laat de suiker binnen. Het is dus belangrijk dat de insuline aan de deur blijft kloppen.  Zonder insuline krijgt de suiker geen toegang tot de cel en zal de cel zonder voeding sterven. Je kunt je voorstellen dat dit bij diabetes type 1 voor levensgevaarlijke situaties kan zorgen. De binnen gelaten suiker dringt binnen in de cel en voorziet deze van energie (voeding).

Dit is de weg die suiker aflegt in het lichaam

• Opname via spijsvertering (darmen)
• Signaal naar de (hersenen)
• Uitscheiding van insuline (pancreas)
• Opslag van glucose (lever)
• Filtering en opname van glucose (nieren)
• Verbruik en opslag van glucose (spieren)
• Opslag van glucose in de vorm van vet (vetweefsel)

De Pancreas raakt vermoeid

Onze dieren leven in verblijven. Ze zijn 100% van ons afhankelijk en daarom is het zo belangrijk om de voedingsbehoefte van je dier goed te bestuderen. Als een dier dag in dag uit de verkeerde voeding binnen krijgt, moet het lichaam ertegen vechten om gezond te blijven. Het lichaam is sterk en kan veel hebben, maar ergens is een grens.

Als een dier elke dag “te veel” suikerhoudende voeding en snacks binnen krijgt en niet voldoende beweging krijgt dan moet de pancreas hard werken om steeds meer insuline af te scheiden. Door een te veel aan suikers en een te kort aan beweging zal het lichaam meer reserves op gaan slaan. Doordat de vet cellen overvol raken en hierdoor een zuurstof te kort krijgen, ontstaan er overal in het lichaam ontstekingsreacties. Het lichaam detecteert dit probleem en hoort de nootkreten van de cellen en heeft maar één oplossing….. de suikers los te laten in de bloedbaan. Dit is een proces dat ook wel pre-diabetes wordt genoemd. Het is nog niet ver gevorderd om een type 2 te zijn, maar de aftakeling is reeds begonnen. Als het lichaam op dit punt verkeerd is het nog terug te draaien. Bij dieren zie dat dan dat er nog geen symptomen zichtbaar zijn, maar er bijvoorbeeld als wel glucose in de urine meetbaar is.

Suiker noodzakelijk?!

Na het lezen van voorgaand stukje heb je waarschijnlijk alle suikers uitgebannen….. maar zo simpel is het helaas niet. Suiker is de brandstof van elke cel in het lichaam kan niet zonder suiker overleven.

In de natuur is suiker erg schaars. De dieren moeten er actief naar op zoek en de kans dat ze er grote hoeveelheden van vinden is nihil. Bij ons thuis is het heel anders als we niet uitkijken. Er moet heel voorzichtig om worden gegaan met suiker. Bij mensen zitten de receptoren die suiker detecteren op het puntje van onze tong en doordat het in de natuur zo schaars is, hebben ook wij mensen een bijzondere drang naar suiker. We verlangen ernaar omdat het zoveel energie geeft en we raken er ook snel aan verslaafd. Dit is bij onze dieren niet anders, ook zij detecteren suiker en weten dat dit een bommetje aan energie geeft wat in de natuur een goeie overlevingskans geeft.

Behandeling van Diabetes Type 2

Omdat diabetes type 1 enkel met het inspuiten van insuline behandeld kan worden, bespreken we hier enkel de behandeling van de type 2.

De ziekte kan niet meer teruggedraaid worden. Eenmaal schade is er geen weg meer terug, maar dankzij een goede behandeling kan verdere schade voorkomen worden en een stabilisatie van de aandoening ontstaan. De twee belangrijkste bestanddelen van de behandeling zijn, voeding en beweging. Een voordeel is dat wij de voeding van onze dieren 100% kunnen reguleren, de beweging wordt en ander verhaal.

---

Glucose in het bloed ligt tussen de 37 – 198 mg/dl

Glucose (mg/dl)	Cholesterol (mg/dl)	Triglycerides (mg/dl)	Lipids (mg/dl)
37 – 198	112 – 210	72 – 350	224 – 466

---

Diabetes bij de mandarijn dwerghamster

Een aantal jaren geleden was er niet veel aan de hand met de Mandarijntjes, de eerste tijd dat deze mutatie naar voren kwam waren alle exemplaren nog gezond en hadden nergens last van. Wat de meeste fokkers toen al wel was opgevallen is dat de mandarijnen veel dikker waren dan bijvoorbeeld de wildkleur. Dit was op zich nog niet zo erg maar met der tijd begonnen ze een afwijkend drinkgedrag te vertonen en dit gaf wel reden tot bezorgdheid. Men heeft de diertjes toen getest er veel exemplaren bleken toen diabetes te hebben (verhoogd suikergehalte)

Diabetes en voeding

Als je het vermoeden hebt dat je dwerghamster diabetes heeft, neem dan ten alle tijden contact op met de dierenarts en test de urine van het dier. Onderstaand stappenplan is geschikt voor pre-diabetische dieren en dieren met diabetes type 2, maar altijd in overleg met een specialist.

STAP 1 de voeding

Schakel over naar een voeding met weinig suiker, een voorbeeld hiervan is de BunnyNature DwerghamsterDroom Expert (ook geschikt voor diabetes gevoelige dwerghamsters).

Als je dwerghamster diabetes heeft, zal het moeilijk voor hem zijn om suiker af te breken en in energie om te zetten. Daarom moet je de ingrediënten van de huidige voeding lezen en controleren op toegevoegde suikers, zoals melasse, suikerriet, glucosestroop of fructose. Als de voeding deze suikers bevat, moet je de voeding veranderen in een voeding met laag suikergehalte.

Er is geen speciale diabetische voeding voor dwerghamsters met diabetes. De voeding die op dit moment wordt gebruikt is aangepaste degoe en chinchillavoeding, maar die is veel te karig voor een dwerghamster en hierdoor absoluut niet geschikt.

Fenegriek heeft een bloedsuiker verlagend effect en is bijna de enige behandelingsoptie, vooral voor type I diabetes. Bovendien zou het aanwezige aminozuur histidine leverschade voorkomen. Fenegriek mag niet aan gezonde dieren gegeven worden omdat het de bloedsuikerspiegel te ver kan verlagen.

STAP 2 de snacks

Vermijd het geven van zoete snacks. Suikerhoudende snacks, zoals vers of gedroogd fruit, verwerkte lekkernijen en zelfs wortels zijn moeilijk voor een dwerghamster met diabetes te verteren. Probeer het in plaats daarvan te wassen en snij selderij, broccoli of spinazie als een traktatie.

STAP 3 de voedingsstoffen

Met betrekking tot hamsters. Voed je hamster een eiwitrijk en gevarieerd dieet. Dieren met diabetes kunnen een dieet eten dat bestaat uit 10-15% eiwit en verhoogd vezel percentage. Je kunt de reguliere voeding aanvullen door ze eiwitbronnen te geven, zoals meelwormen, vlokreeftjes of zijderupsen. Deze moeten dagelijks in kleine hoeveelheden worden gegeven. Goede vezelbronnen zijn bijvoorbeeld:

• Luzerne
• Timothy hooi.
• Groenten zoals broccoli, komkommer, bloemkool en spinazie

STAP 4 complexe koolhydraten

Geef je dwerghamster complexe koolhydraten. Koolhydraten moeten worden verminderd, maar niet volledig worden verwijderd uit hun dieet. Als je dwerghamsters koolhydraten geeft, kies dan altijd voor complexe koolhydraten, zoals haverzemelen, volkoren of bruine rijst. De meeste dwerghamster voedingsmixen bevatten voldoende koolhydraten en hoeven niet aangevuld te worden.

STAP 5 Beweging

Zorg ervoor dat je dwerghamster regelmatig beweegt. Regelmatige lichaamsbeweging kan ook helpen bij het voorkomen en beheren van diabetes bij dwerghamsters. Zorg ervoor dat je dwerghamser veel ruimte heeft om zich in zijn kooi uit te kunnen leven. Hamsters moeten altijd een looprad tot hun beschikking hebben. Dit kan namelijk het begin van diabetes bij sommige hamsters vertragen.

DE DWERGHAMSTER TESTEN

Wat heb je nodig?

· Glucose teststrips deze kun je in de apotheek kopen
· Een plastic bak, vervoersbakje of aquarium waar je de hamster tijdelijk in kunt zetten.

Wij gebruiken in ons voorbeeld Diastix – reagensstrips.
De stripjes meten de glucose waarde in de urine, deze moet normaal gesproken tussen de 0-100 mg/dL liggen. Ligt de waarde hoger dan deze dan is er sprake van diabetes. Indien zich geen glucose in de urine bevind dan kleurt het stripje Blauw. Indien zich wel glucose in de urine bevind dan kleurt het stripje groen tot bruin. Je ziet bij diabetes hamsters vaak dat het stripje heel bruin wordt wat een glucose waarde aangeeft van meer dan 2000 mg/d. Rechts kun je zien hoe de verpakking eruit ziet.