Waarom houderijrichtlijnen de oplossing zijn in plaats van een Positieflijst

Als het over dierenwelzijn gaat krijgen we nu te horen “Verbied het, dan is het probleem opgelost.” Maar als iemand zoals ik al jaren werkt aan het verbeteren van het welzijn van kleine knaagdieren, weet ik dat een verbod nooit de oplossing is. Sterker nog: het kan juist meer kwaad dan goed doen.

Daarom ben ik een groot voorstander van houderijrichtlijnen. In deze blog leg ik uit waarom deze richtlijnen het antwoord zijn op alles rondom dierenwelzijn – en waarom verbieden en de zogenaamde “positielijst” dat nooit kunnen zijn.

Wat betekent dierenwelzijn eigenlijk?

Dierenwelzijn gaat over de fysieke en mentale gezondheid van een dier. Het betekent dat een dier in staat is zijn natuurlijke gedrag te vertonen en vrij is van onnodig lijden, stress of ongemak.

Dierenwelzijn is universeel en begrijpelijk: wie wil dat zijn dier gelukkig, gezond en veilig is? Voor mij is dit levenswerk. Samen met vele andere liefhebbers wil ik het welzijn van kleine knaagdieren verbeteren – op alle vlakken en zo breed mogelijk.

Is er dierenwelzijn zonder dieren?

Nee. Dierenwelzijn bestaat alleen in relatie tot levende dieren. Zonder dieren is er geen welzijn om te meten of verbeteren. Dat klinkt logisch, maar het wordt vaak vergeten in discussies over verbieden: men richt zich op het verbod zelf, terwijl de dieren er juist het slachtoffer van worden.

Waarom een verbod dierenwelzijn schaadt

Veel beleidsmaatregelen en discussies richten zich op een positielijst of volledige verboden op bepaalde soorten. Klinkt logisch, maar in de praktijk werkt het niet:

1. Illegale markt: Dieren verdwijnen naar het zwarte circuit, waar geen registratie, toezicht of zorg is.
2. Geen dierenarts: Eigenaren durven vaak niet meer naar de dierenarts uit angst voor boetes of inbeslagname → medische zorg valt weg.
3. Kennisverlies: Legale houders verdwijnen, en daarmee ook de opgebouwde kennis en ervaring met de soort.
4. Geen richtlijnen: Zonder legale kaders is er niets dat het welzijn waarborgt; iedereen doet maar wat.
5. Niet te handhaven: Verboden kosten veel handhaving en opsporing is moeilijk. Problemen verdwijnen uit zicht, maar verdwijnen niet echt.

Kortom: een verbod doet niets voor dierenwelzijn, maar verplaatst en vergroot de problemen.

Wat zijn houderijrichtlijnen?

Houderijrichtlijnen zijn gedetailleerde instructies over hoe een huisdier op een veilige, gezonde en diervriendelijke manier gehouden kan worden. Ze bieden een praktisch kader voor:

• Eigenaren: Wat heeft het dier nodig voor een goed leven?
• Fabrikanten: Welke producten zijn geschikt en voldoen aan de minimale eisen?
• Winkeliers: Welke producten mogen verkocht worden?
• Consumenten: Wat is geschikt voor mijn dier en wat niet?

Het doel is eenvoudig: het welzijn van dieren verbeteren door kennis te delen en kaders te bieden voor iedereen die met dieren te maken heeft.

Praktisch voorbeeld: de hamsterkooi

Neem een hamsterkooi. Zonder richtlijnen kan een te kleine kooi nog steeds als “geschikt voor hamsters” verkocht worden. Met houderijrichtlijnen is dat niet mogelijk:

• Een fabrikant weet precies welke minimale afmetingen en inrichting een kooi moet hebben.
• Een winkelier kan alleen producten verkopen die voldoen aan deze eisen.
• Een consument kan erop vertrouwen dat een kooi geschikt is voor zijn dier.

Als een product niet voldoet, kan dit via consumentenrecht of product recalls worden gehandhaafd. Zo wordt dierenwelzijn concreet geborgd én krijgen consumenten juridische bescherming.

Houderijrichtlijnen en consumentenrecht

In Nederland biedt het Burgerlijk Wetboek (Boek 7, artikelen 7:17 e.v.) een praktisch instrument:

• Artikel 7:17 BW – Conformiteit: Een product moet de eigenschappen hebben die de koper mag verwachten.
• Artikel 7:18 BW – Recht op nakoming: Vervanging, herstel of terugbetaling is mogelijk.
• Artikel 7:21 BW – Non-conformiteit: Bij ongeschikte producten kan schadevergoeding worden geëist.

Autoriteiten zoals de NVWA of ACM kunnen optreden bij systematische overtredingen. Zo kan de hele keten – van fabrikant tot consument – bijdragen aan dierenwelzijn.

Waarom houderijrichtlijnen beter werken dan een verbod

• Verbod: leidt tot illegale handel, kennisverlies en verplaatsing van problemen.
• Houderijrichtlijnen: geven een praktisch kader, bevorderen kennisdeling, verbeteren welzijn en zijn handhaafbaar.

Als we 30 jaar geleden al hadden ingezet op houderijrichtlijnen in plaats van op een positielijst, zouden we nu beschikken over een veel sterker systeem. Dieren zouden beter verzorgd zijn, fabrikanten zouden producten ontwikkelen die écht geschikt zijn, en consumenten zouden beter beschermd zijn.

Huisdierbijsluiters: de Nederlandse vorm van houderijrichtlijnen

Gelukkig bestaan er al houderijrichtlijnen in Nederland via het LICG (Landelijk Informatiecentrum Gezelschapsdieren), dat huisdierbijsluiters opstelt. Deze bijsluiters geven praktische informatie over de juiste verzorging en huisvesting van huisdieren en vormen zo het Nederlandse equivalent van houderijrichtlijnen.

Het LICG is een onafhankelijke organisatie die voorziet in de behoefte aan betrouwbare informatie over het verantwoord omgaan met gezelschapsdieren

Het fundament is er dus al — het hoeft alleen nog uitgebreid te worden naar meer diersoorten om een volledig en effectief systeem voor dierenwelzijn te creëren.

Wetswijziging: van positielijst naar houderijrichtlijnen

Mijn pleidooi is helder: pas de Wet dieren aan. Schrap de verplichting tot het opstellen van een positielijst – een systeem dat in de praktijk niet werkt, miljoenen euro’s kost en inmiddels al tot talloze rechtszaken heeft geleid met kosten die in de tonnen lopen aan beide kanten.

Vervang deze verplichting door houderijrichtlijnen. Daarmee hebben we een praktisch, handhaafbaar en betaalbaar systeem dat dierenwelzijn daadwerkelijk verbetert. Geen geldverspilling meer aan eindeloze gerechtelijke procedures, maar een duidelijke set regels waar eigenaren, fabrikanten, winkeliers én handhavers mee uit de voeten kunnen.

Tot slot – Een internationaal voorbeeld

In Duitsland zijn houderijrichtlijnen met succes geïmplementeerd en volledig omarmd door de Duitse dierenbescherming. Fabrikanten zoals Trixie laten hun producten toetsen door een onafhankelijke organisatie en passen producten aan waar nodig. Zo wordt dierenwelzijn concreet en praktisch geborgd: van fabrikant tot winkel tot consument.

Een verbod of positielijst is geen oplossing; het verplaatst alleen het probleem en schaadt dieren. Houderijrichtlijnen daarentegen werken wél. Ze vormen kennis die wordt gedeeld, zorgen voor concrete productnormen, geven winkeliers en consumenten zekerheid en verbeteren het leven van dieren op een praktische en handhaafbare manier.

Kortom: wie écht iets wil doen voor dierenwelzijn, investeert in houderijrichtlijnen, niet in verboden.