Een vraag die mij regelmatig gesteld wordt: “Is een hamsterbal leuk voor hamsters? en het antwoord daarop is lastig te geven met een eenduidig “ja” of “nee”, maar we kunnen in deze blog wel even kijken naar het gedrag van de dieren en de bal onder de loep nemen om er zo achter te komen of het leuk is of niet.
Wat is een hamsterbal?
Een hamsterbal is een plastic bal waar je, je hamster in kunt doen om deze zo, vrij te laten rennen. In winkels en webshops lees je vaak “De transparante hamsterbal is ideaal om je hamster vrij rond te laten rennen.” of “Met deze bal kan jouw hamster veel plezier maken, zonder kwijt te raken in een ruimte.”
Het afgesloten karakter van de bal beschermt de hamster voor invloeden van buitenaf en laat het dier op deze manier veilig rondlopen in huis, zo is de gedachte. De bal heeft aan alle kanten ventilatiegleuven waardoor luchtcirculatie mogelijk is. De gedachte van de hamsterbal is helemaal niet zo gek, het idee is dat de dieren veilig vrij rond kunnen lopen en zo extra lichaamsbeweging krijgen en verveling tegen wordt gegaan.
Allemaal voordelen dus! Maar is dat ook zo?
De hamsterbal vanuit de hamster bekeken
Als we de hamsterbal vanuit de hamster bekijken wordt het een ander verhaal. Zodra het dier begint te lopen draait de bal mee en hier beginnen de uitdagingen voor de hamster.
Slecht zicht
Hamsters hebben slechte ogen, ze zien niet heel goed. Het oog van de hamster bevat namelijk voor 97% staafcellen. Dat betekend dat de hamster relatief gezien veel beter ziet bij weinig licht en minder goed ziet bij veel licht. Door het plastic van de bal wordt het zicht nog waziger. Je kunt dit vergelijken met het rijden in een voertuig zonder zicht.
Boem is stop! In een hamsterbal kan de hamster niet goed zien wanneer hij moet stoppen voor iets. In de praktijk zien we dan ook dat de dieren overal tegenop botsen. We zien een bal tegen een kast aan botsen en zijn ons van geen kwaad bewust, maar in de bal gaat het er veel harder aan toe. Het dier staat namelijk in één klap stil, botst vaak tegen de bal aan en is even gedesoriënteerd.
Doordat hamsters slecht zien zijn ze aangewezen op de andere zintuigen: horen, ruiken en voelen (snorharen).
Zintuigen zijn afgesloten
De bal is afgesloten en daarmee zijn helaas ook de zintuigen van de hamster afgesloten. De hamster kan niet goed zien in de bal, maar hij kan ook niet goed ruiken, horen en niks voelen met zijn snorharen. Het dier is letterlijk afgesloten van de buitenwereld. Dit wordt soms ook gezien als positief, want als een dier niets meekrijgt van de buitenwereld dan heeft het ook minder stress. Denk bijvoorbeeld aan het vervoeren van dieren in een donkere omgeving of het afplakken van de ogen zodat er geen stress van buitenaf mogelijk is. Zou dit ook zo werken bij een hamsterbal? Ik denk het niet, omdat de bal niet geheel afgesloten is qua zicht, lichtbewegingen zijn nog steeds zichtbaar en dat zijn nou juist de dingen die een hamster triggeren.
De gevoelige oren van de hamster die normaal gesproken als radartjes het geluid oppikken en ook precies weten waar het geluid vandaan komt, zijn nu zo goed als onbruikbaar. Het geluid komt via de kleine ventilatiegleuven de bal in en weerkaatst in de bal alle kanten op. De hamster heeft hierbij geen idee waar het geluid vandaan komt. Het geluid van buitenaf is enkel hoorbaar als de hamster stilstaat, want als de kleine loopt dan zorgen de trillingen en het gekletter van het plastic op de harde vloer voor extra ruis (vloerbedekking is zachter). Schrikt de hamster toch van een geluid, dan wordt wegrennen moeilijk, zijn andere zintuigen werken niet om de beste vluchtroute te bepalen.
De ventilatiegleuven zorgen voor frisse lucht in de bal, dat is heel belangrijk met name in de zomer, want een kunststof bal kan heel benauwd worden. In de praktijk zijn de gleuven te klein en geven in de zomer te weinig luchtcirculatie waardoor sommige hamsters het te benauwd kunnen krijgen. Fabrikanten waarschuwen hiervoor en geven aan om de dieren in de zomer als het warm is niet in een bal te laten lopen, maar hoe lang is niet te lang? Dat is vrij subjectief. Dezelfde ventilatiegleuven vormen echter ook een gevaar voor de dieren en dan met name voor de pootjes. De meeste hamsterpootjes passen namelijk door de gleuven met alle gevolgen van dien. Dit kun je vergelijken met een looprad met open spijlen. Zodra het pootje door de gleuf heen komt kan de bal, als deze door rolt op het pootje terecht komen en deze flink bezeren. Ik heb persoonlijk al vele foto’s van mensen ontvangen met geplette hamsterpootjes.
Hamsterbal v/s looprad en de keuzevrijheid
Een hamsterbal wordt ook weleens vergeleken met een looprad. In een looprad kunnen hamsters rennen en in een hamsterbal net zo, toch is er een heel groot verschil tussen beide – de keuzevrijheid! Deze ontbreekt in zijn geheel bij de bal. De hamster kan niet uit vrije wil de bal verlaten, maar is altijd aangewezen op zijn baasje om eruit gelaten te worden. Hierbij doet de volgende vraag zich voor: Hoe weet je wanneer je hamster eruit wil? We kijken in dat geval vaak naar het gedrag van het dier. Ik heb deze vraag ook aan baasjes gesteld en als antwoord krijg ik het volgende: “Zodra de hamster stopt met rennen denk ik dat hij er klaar mee is” of “Hij rent met de bal naar een hoekje en blijft daar zitten”.
Als het gaat om “leuk” en “niet leuk” kunnen we zeggen dat hamsters het echt leuk vinden om hun natuurlijk gedrag te kunnen vertonen en dat ze het niet leuk vinden als ze dit niet kunnen doen. Het niet kunnen vertonen van natuurlijk gedrag zorgt vaak voor stereotype gedrag bij de dieren. De volgende vraag is dan: “Welk natuurlijk gedrag wordt door de hamsterbal gestimuleerd?
Leuk = natuurlijk gedrag kunnen vertonen
Niet leuk = natuurlijk gedrag niet kunnen vertonen
Tot het natuurlijke gedrag van een hamster behoren de volgende elementen: zoeken naar voedsel (foerageren), voorraden aanleggen (hamsteren), graven en tunnels maken, rennen (van A naar B), nestjes bouwen, territorium markeren, knagen.
Aan welk natuurlijk gedrag beantwoord de hamsterbal??
Het enige wat ik kan bedenken is het rennen, maar als je hamsters in de praktijk observeert dan zie je dat ze eigen looppaden hebben die ze gebruiken. De dieren zijn zeer doelbewust, ze rennen nooit doelloze rondjes in hun verblijf, doen ze dit wel dan is dat neurotisch gedrag. De hamsters rennen altijd van A naar B, waarbij A het voerbakje kan zijn en B hun holletje. Het loopradje wordt door de dieren graag gebruikt omdat ze beloond worden als ze erin gerend hebben, ze voelen zich fit en er komen geluksstofjes vrij, net als bij ons mensen, dus de dieren rennen graag in hun loopradje. Maar in de hamsterbal kunnen ze niet vrij rennen omdat ze altijd ergens op botsen in huis, ze kunnen dus niet vrij rondrennen en zeker niet van A naar B, want er is in een hamsterbal geen A en B.
Ook ik heb een hele tijd geleden een hamsterbal gekocht en deze bij mijn dieren uitgeprobeerd om eens te kijken wat het gedrag is. In onderstaande video laat ik één van mijn hamstertjes in een bal rondlopen.
Conclusie
De hamsterbal beantwoord eigenlijk aan geen enkele natuurlijke gedraging van de hamster. Te weten: zoeken naar voedsel (foerageren), voorraden aanleggen (hamsteren), graven en tunnels maken, rennen (van A naar B), nestjes bouwen, territorium markeren, knagen.
In de zomer kan de hamsterbal gevaarlijk benauwd worden. De dieren zien nog slechter in de bal en hun zintuigen zijn afgesloten van de buitenwereld. Het enige wat ze nog wel zien zijn lichtverschuivingen waar ze vaak van schrikken. Wegrennen of verstoppen kan niet in de bal. Een groot gevaar zijn trappen en andere huisdieren die tegen de bal aan kunnen lopen. Het tegen ander meubilair aanbotsen geeft veel herrie en desoriënteert de dieren. Tot slot kunnen de gleuven van de bal, vooral op harde vloeren, de pootjes bezeren. Een hamsterbal moet net zoals bij een looprad groot genoeg zijn, maar in de praktijk zie ik dat bij hamsterballen van 25 cm en groter de gleuven zo groot zijn dat de bal eigenlijk gelijk is aan een looprad met open spijlen.
Leuke oefening voor jezelf: Ga rustig zitten op een bank of ga liggen op bed, doe je ogen dicht en visualiseer jezelf in de hamsterbal, dus jij gaat in de hamsterbal rennen. Het kunststof van de bal is helemaal wazig dus je ziet niet goed waar je heen gaat. Hoe voelt het voor je? Ga je ook met plezier heel hard rennen in de bal om je energie kwijt te raken? Of ga je heel voorzichtig je omgeving aftasten? Vind je het leuk? Deze oefening is overigens absoluut niet sarcastisch bedoeld, ik gebruik deze methode heel vaak om mezelf te verplaatsen in dieren. Hierbij kijk ik ook naar het natuurlijke instinctieve gedrag en zo bepaal ik voor mijn eigen dieren wat ik prettig vind en wat niet, hopelijk helpt het jouw ook om te bepalen wat jij prettig vindt of juist niet voor jouw dieren 🙂