Kapok nestmateriaal in de test

Kapok is een heel populair nestmateriaal voor hamsters. Omdat er steeds meer vragen over kapok binnen kwamen heb ik besloten dit fluffy nestmateriaal eens goed onder de loep te nemen. De verhalen die mijn inbox bereikten varieerden van bezorgde vragen tot complete horrorverhalen. Tijd om de kapok eens nader te bekijken! In de onderstaande video laat ik mijn onderzoekje zien en vertel ik jullie meteen wat mij opvalt en wat ik persoonlijk ervan vind.

WAT IS KAPOK?

Wij kennen kapok als het fluffy nestmateriaal dat in een hard ding zit, maar eigenlijk is het een vrucht van de kapok boom. De boom is trouwens prachtig om te zien! Deze groeit in Zuid-Amerika, Centraal-Amerika, het Caribisch gebied en tropisch West-Afrika en de boom kan meer dan 70 m hoog worden!

De kapokboom wordt ook wel de “Woudreus” genoemd.

De kapok vrucht groeit als een vrucht aan de boom. De vrucht barst open zodra deze rijp is en er komen pluizige vezels naar buiten. Binnen in de vrucht bevinden zich zaadjes. Deze zaadjes zijn goed beschermd door het “pluis”. Het is voor de boom erg belangrijk dat er geen vocht bij de zaadjes komt anders kunnen ze gaan rotten. Het “pluis”, om het zo maar te noemen, houdt de zaadjes dus droog. Het is dan ook waterafstotend. Dit laatste gegeven maakt mensen nerveus.

Kapok vezel is een natuurlijk cellulose-vezel met de volgende samenstelling:

• 64% cellulose – Cellulose is een hoofdbestanddeel van de celwanden van planten. Het is een organische verbinding die de meest voorkomende natuurlijke polymeer is op aarde. Het komt ook voor in sommige algen, en ook enkele bacteriën zijn in staat cellulose uit te scheiden.
• 13% lignine – Lignine of houtstof is een natuurlijke organische verbinding, meer specifiek een biopolymeer, die voorkomt in de celwand van verschillende soorten plantaardige cellen. Stro bevat meer houtachtige vezels (lignine) dan hooi.
• 8,6% water
• 1,4-3,5% as – ook wel bekend als Ruwe as, de term voor alles wat overblijft na vertering.
• 4,7-9,7% in water oplosbare stoffen
• 2,3-2,5% xylan – Xylaan is de naam van een uitgebreide verzameling complexe polysachariden, biologische polymeren die voorkomen in de celwand van alle landplanten en van sommige algen.
• 0,8% was – Onder was wordt een groep vetachtige stoffen verstaan die bij iets boven de 40 °C smelten en dan een vloeistof vormen van lage viscositeit. 

Vergeleken met bijvoorbeeld katoenvezel vertoont de kapokvezel een lager gehalte cellulose en een hoger gehalte aan lignine.

Ik heb in één van de onderzoeken een waarschuwing voor mensen die met kapok werken gevonden. Het onderzoek gaat over medewerkers in een fabriek in Sri Lanka. De medewerkers werken onder slechte omstandigheden zonder beschermingsmiddelen en slechte ventilatie. Het advies is om een mondmaster op te hebben en aanwezigheid van goede ventilatie. De kapokstof kan voor mensen irritatie aan ogen, neus en keel veroorzaken. Als mensen langere tijd zijn blootgesteld aan kapokvezel stof bestaat er gevaar op het ontwikkelen van chronische bronchitis. Dit is een waarschuwing voor mensen die echt met kapok werken. Hier kun je van schrikken, maar exact dezelfde waarschuwing geldt voor bijvoorbeeld houtvezel.

Molenkoort wordt in verband gebracht met kapok. Dit is een acute, voorbijgaande en triviale ziekte die voorkomt bij nieuwe werknemers die zonder beschermingsmiddelen voor langere tijd worden blootgesteld aan een verscheidenheid aan plantaardig stof zoals katoen, hennep, vlas, jute en graan (Doig, 1949). De incidentie van molenkoorts in de kapok industrie is naar schatting hoger dan die in de meeste andere industrieën. Doig schat dat 25-50% nieuwe arbeiders in de vlasindustrie last last hebben van molenkoorts.

Though masks are usually provided by the management workers are averse to wearing them.

De vergelijking tussen medewekers die soms 10 – 15 uur per dag in slechte omstandigheden, zonder beschermingsmiddelen en slechte ventilatie in een fabriek werken en de hamster die kapok als nestmateriaal krijgt, is bijzonder te noemen naar mijn idee. Als de schadelijkheid namelijk inderdaad overeen zou komen dan zou de schadelijkheid van houtvezel hetzelfde moeten zijn. Qua stof is houtvezel vaak erger en zijn de stofvezels ook nog eens groter.

KAPOK ALS NESTMATERIAAL

Wij gebruiken de kapokvezel, dus het pluis als nestmateriaal. De vezels worden ook veelal in hoofdkussens, isolatie, reddingsmaterialen etc. verwerkt en dat is ook ideaal want ze nemen geen vocht op! Zo blijft je kussen lekker fris 🙂 Voor de dieren is kapok vooral lekker zacht en warm. Heb je een hamster die in zijn nestje plast dan is kapok minder ideaal want dan slaapt de kleine in zijn plasjes. Deze worden immers niet opgenomen door de kapok. Gelukkig zijn er maar weinig hamsters die in hun nestje plassen.

WINTER – In de winter is kapok lekker warm en zeker een aanrader voor dieren die in een koudere omgeving staan.
ZOMER – In de zomer zou ik niet snel kapok als nestmateriaal geven omdat het te warm, te broeierig kan worden, maar ook hier maak ik een kanttekening, want de dieren besluiten zelf wel of ze het in gebruik nemen of niet.

VERTEERBAARHEID VAN KAPOK

Wat verstaan we eigenlijk onder verteerbaarheid? Dit is wat wikipedia erover te zeggen heeft:

Verteerbaarheid is de afbraakmogelijkheid van voedingsmiddelen in de spijsverteringsorganen en wordt uitgedrukt in een verteringscoëfficiënt. Hoe hoger de verteerbaarheid des te minder ontlasting er wordt geproduceerd. De verteerbaarheid hangt af van het organisme dat het voedingsmiddel verteert. Hierbij moet onderscheid gemaakt worden tussen eenmagigen, zoals de mens, en meermagigen, zoals herkauwers. Terwijl bij het paard, dat maar één maag heeft, de blindedarm zodanig is aangepast, dat ook gras verteerd kan worden. In het laboratorium kan de verteerbaarheid van een voedingsmiddel met speciale methoden worden vastgesteld, de zogenaamde in-vitroverteerbaarheid. Zo wordt voor bijvoorbeeld rundvee de verteerbaarheid van kuilgras, snijmaïs en krachtvoer in het laboratorium vastgesteld. Gebruikte methoden zijn die van Tilley en Terry en de Englyst-methode. Voedsel voor patiënten met een bepaalde aandoening aan het darmstelsel is voor 100% verteerbaar.

Veel mensen denken dat als iets niet verteerbaar is, dat het dan automatisch voor verstoppingen kan zorgen, maar dat is dus zeker niet altijd het geval. Er moeten grote hoeveelheden onverteerbaar materiaal opgegeten worden om tot een verstopping te leiden.

De onverteerbaarheid is dan ook de grootste zorg van sommigen. Is kapok verteerbaar of niet? Het antwoord is: Nee. Maar dat geldt ook voor wc papier, hennepvezel, houtvezel, carefresh, back 2 nature en ga zo maar door.

Maar waarom zou nestmateriaal verteerbaar moeten zijn? Het is niet om te eten, maar om in te slapen toch? Hier komen we bij een interessant punt! Er zitten namelijk zaadjes in de kapok verstopt die de hamsters erg lekker vinden. Nou wordt er beweerd dat als de hamsters de zaadjes hamsteren of opeten ze ook grote de kapok vezels binnen krijgen. Daar heb ik dus naar gekeken en ik laat in de video zien dat dit vrijwel onmogelijk is. Ten eerste eten de hamsters niet het gehele zaadje op, maar breken deze open en eten alleen het binnenste deel op. Ten tweede als ze de zaadjes al hamsteren en er zouden al vezels meekomen dan worden deze in de wangzakken gestopt en niet in de mondholte. Zou een hamster om welke reden dan ook een klein deel kapok binnen krijgen dan zal deze weer uitgepoept worden.

De hamsters nemen de kapok vezel natuurlijk wel mee in hun bekje om het van de ene naar de andere kant te slepen of om hun nestje te vormen. Dat klopt inderdaad en op die momenten kunnen er vezels in het mondje achterblijven. Deze kunnen de hamstertjes voor een groot deel met hun pootjes afvegen en de kleine beetjes die onverhoopt toch worden doorgeslikt zouden niet voor problemen moeten zorgen en gewoon weer uitgepoept worden.

KAPOK IS WATERAFSTOTEND NIET OLIE AFSTOTEND

Kapok is waterafstotend en hoe! Dat was wel iets wat mij verbaasde. Ik heb de vezels in een glas water gedaan en heen en weer geroerd. De kapok blijft gewoon droog. De boom wil zijn zaadjes beschermen tegen vocht en dat doet ie ook erg goed. Ik vind deze eigenschap niet zo mooi, maar of het kwaad kan durf ik niet te zeggen. De magen (ja je leest het goed meervoud) zijn niet gevuld met water, maar met maagsappen. Ik weet niet hoe kapok zich gedraagt in maagsappen.

De maagsappen van een hamster is een unieke combinatie van zoutzuur (HCl), lipase en pepsine. Lipasen zijn enzymen die vetten splitsen in glycerol en vetzuren. Pepsine is een enzym dat tijdens de vroegste stadia van de spijsvertering in de maag eiwitmoleculen splitst zodat eiwitten kunnen worden afgebroken/verteerd tot enkel nog vrij lange aminozuurketens, polypeptiden genoemd.

Ik moest aan vitamines denken, deze zijn verdeeld in wateroplosbaar en vet oplosbare vitamines. Hoe zou kapok zich gedragen in een vettige substantie zoals olie. Hop ik heb mijn wok olie erbij gepakt en kijken maar! Waar de kapok in water er bijna kurkdroog weer uitkomt wordt het door de olie helemaal doordrenkt.

Kapok vezel in water

Kapok in Olie

ONNATUURLIJK MATERIAAL ETEN DOOR ZIEKE DIEREN

Zieke dieren kunnen onnatuurlijk materiaal gaan eten. Een hamster met tandproblemen die zijn eigen zaadjes of brokjes niet meer kan eten omdat de tanden scheef staan of pijn doen kan kapok gaan eten, maar ook andere materialen zoals bodembedekking bijvoorbeeld. Ik haal ook vaak het konijn erbij dat Back 2 Nature (bodembedekking) eet als deze tandproblemen heeft. Op zo’n moment kan er in theorie wel een verstopping ontstaan.

Let op! Als een hamster om welke reden dan ook kapok gaat eten dan kan dat inderdaad gevaarlijk zijn en moet je het meteen verwijderen. Als grote hoeveelheden zich in de keel ophopen dan kan dat serieus gevaarlijk zijn. Dit geldt ook voor andere materialen die een hamster niet zou moeten eten, zoals wc papier of zijn bodembedekking.

DOEMVERHALEN

Van alle kanten krijg ik berichtjes doorgestuurd van mensen die of op facebook of op Instagram reacties krijgen over kapok en hoe gevaarlijk het is. Persoonlijk vind ik dit verontrustend want als dat daadwerkelijk het geval zou zijn, dan zou dit uit de handel genomen moeten worden, toch?! Maar als we naar al die reacties kijken dan is het altijd een bekende van mij, een kennis van een kennis, iemand op een forum, de zus van de broer van…. vermeende onderzoeken die niet vindbaar zijn.

Ik heb persoonlijk nog geen één onderzoek of autopsie verslag kunnen vinden waarin wordt aangetoond dat kapok gevaarlijk is voor kleine dieren, ook heb ik nog geen één persoon kunnen vinden die ZELF een negatieve ervaring heeft gehad met kapok.

HAMSTERWATTEN LIJKEN QUA UITERLIJK OP KAPOK

Qua uiterlijk lijken hamsterwatten heel erg op kapok. Als ik soms foto’s te zien krijg dan moet ik echt even goed kijken wat ik nou eigenlijk zie. In veel gevallen circuleren er foto’s van hamsterwatten rond in combinatie met doemverhalen over kapok. Dat hamsterwatten gevaarlijk kunnen zijn is één ding wat zeker is. Niet zozeer dat ze verstoppingen kunnen veroorzaken, want ook hier waarom zou een hamster hamsterwatten gaan eten? Maar het risico zit ‘m bij hamsterwatten meer in het feit dat de vezels niet breekbaar zijn en er dus een pootje in vast kan komen te zitten met alle nare gevolgen van dien.

BREEKBAARHEID VAN DE VEZELS

Ook wordt beweerd dat de dieren met hun pootjes vast kunnen blijven zitten in de kapok, maar dat is ABSOLUUT niet mogelijk. De vezels van kapok zijn zo ontzettend breekbaar dat er niets in verstrengeld kan raken. Hoe men hierbij komt is voor mij een raadsel. Als je ooit een keer kapok vezels in handen hebt gehad dan weet je meteen dat dit niet iets is waar je in verstrengeld kunt raken.

De kapok vezels zijn zelfs zo breekbaar dat ze voor geen enkel ander doeleinde gebruikt kunnen worden dan het opvullen van kussens en opvulling.

JR FARM OVER KAPOK

Een van de fabrikanten die kapok verkoopt is de Duitse fabrikant JR Farm. Omdat JR Farm erg veel grondstoffen verbouwd en zeer let op natuurlijke voeding en diervriendelijkheid heb ik hen een bericht gestuurd met de zorgen over  kapok. Dit is wat ik terug heb ontvangen:

MIJN EIGEN ERVARING MET KAPOK

Ik gebruik kapok niet als standaard nestmateriaal, omdat ik vaak verander van nestmateriaal. Mijn favoriete nestmateriaal is denk ik wel wc papier en af en toe hennepvezel. In de winter vind ik kapok wel erg leuk om te gebruiken. Ik leg het dan niet direct in het nestje neer, maar ergens in het midden van het verblijf zodat de dieren het zelf mee kunnen nemen als ze dat willen.

TOT SLOT

Dit zijn alle feiten die ik voor je op een rijtje heb kunnen zetten over kapok.

BRONNEN
Wikipedia
Plant Resourcen of Tropical Afrikca
Adsorption of methylene blue by kapok fiber treated by sodiumchlorite optimized with response surface methodology
Hortus Botanicals
The Phylogeny and Biological Function of Gastric Juice—Microbiological Consequences of Removing Gastric Acid
The Laboratory Rabbit, Guinea Pig, Hamster, and Other Rodents
Journal of the National Cancer Institute
Uragoda, 183
Uragoda, C. G. “An Investigation into the Health of Kapok Workers.” British Journal of Industrial Medicine, 34 (1977): 181-85. Web. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1008228/pdf/brjindmed00079-0013.pdf
Egtabaeng (1971)